دیتاسنتر (data center)چیست؟

هر شرکت یا سازمانی که وظیفه مدیریت داده‌ها را به عهده دارد، باید به یک سرور متصل باشد. دیتاسنتر مجموعه‌ای از سرورهاست که از قفسه‌ها، کمدها، کابل‌ها، باتری‌ها، ژنراتورهای پشتیبان در صورت قطع برق و … تشکیل شده و از آنجایی که میلیاردها مگابایت اطلاعات را ذخیره می‌کند، یک سیستم خنک کننده هم دارد، تا از گرم شدن بیش از حد آنها جلوگیری کند. به عبارت دیگر، دیتا سنتر را می‌توانیم مجموعه‌ای از ابر رایانه‌ها بدانیم که تمام اطلاعات آنلاین کاربران در سرتاسرتا جهان را در خود ذخیره می‌کنند. در این مطلب می‌خواهیم با دیتاسنترها و هر آنچه که پیرامونشان وجود دارد، آشنا شویم.

اهمیت دیتاسنتر برای کسب کارها

برخی شرکت‌ها یا سازمان‌ها می‌توانند با یک سرور در محیط فعالیت خود نیز کارشان را راه بیندازند، اما در کسب و کارهای پیشرفته به دلیل افزایش اطلاعات، وجود یک سرور کوچک نمی‌تواند پاسخگو باشد. اینجاست که نیاز به پایگاه داده بیشتر احساس می‌شود. چرا که داشتن یک سرور بزرگ و فراهم کردن فضای مورد نیاز آن کاری سخت و هزینه‌بر است.

اجزای تشکیل دهنده یک دیتاسنتر

در طراحی یک مرکز داده باید اجزای مختلف در نظر گرفته شود. یک پایگاه داده باید دارای بخش‌های زیر باشند:

• روترها، سوئیچ‌ها، فایروال‌ها
• سیستم‌های ذخیره سازی برای ذخیره داده‌های با ارزش در پایگاه داده
• سرورها
• ابزارهای دسترسی به اپلیکشن‌ها
• زیرساخت‌ شبکه‌ها برای اتصال سرورها، سرویس‌ها و فضای ذخیره‌سازی به کاربر
• منابع محاسباتی برای ذخیره و اتصال اپلیکیشن‌های به شبکه و اجرای آنها
• لایه‌های امنیتی
• فضای مناسب برای قرار دادن سرورها
• سیستم تهویه و خنک کننده محیط

تفاوت ها و شباهت های دیتاسنتر اختصاصی با اشتراکی

دیتاسنترها به دو صورت اشتراکی و اختصاصی خدمات خود را ارائه می‌دهند. در یک مرکز داده اشتراکی تعداد زیادی سرور قرار گرفته که هر کدام برای یک شرکت خاص بوده و همگی از یک پایگاه داده مشترک استفاده می‌کنند. در مقابل دیتاسنترهای اختصاصی دارای تعداد زیادی سرور هستند که همگی متعلق به یک شرکت بوده و منابع آن نیز تنها مخصوص همان است. بنابراین تفاوت بین این دو مدل را می‌توانیم در موارد زیر ببینیم:

1. نیاز به منابع و سرمایه‌گذاری بیشتر در دیتاسنتر اختصاصی
2. مقرون به صرفه بودن دیتاسنتر اشتراکی
3. قابلیت دسترسی به زیرساخت‌های پیشرفته و منابع با کمترین هزینه
4. کنترل و شخصی‌سازی بیشتر پایگاه داده اختصاصی

نحوه کار دیتاسنتر چگونه است؟

اکنون می‌دانیم که پایگاه داده یک مجموعه بزرگ از انواع سرورهاست. این مجموعه داده‌ها را دریافت، پردازش و ارسال می‌کند و اینکار نیز از طریق ارتباطات شبکه‌ انجام خواهد شد. اجازه دهید این فرایند را با یک مثال ساده بهتر توضیح دهیم:

“فرض کنید که شما آدرس www.doris.host  را در مرورگر خود وارد کرده و کلید اینتر را فشار می‌دهید. در کسری از ثانیه درخواست شما برای Data Center فرستاده شده و با وجود لایه‌های امنیتی که در آن قرار دارد، امنیت آن شامل عدم وجود ویروس یا بدافزارها چک می‌شود. در این مرحله درخواست شما به Access Layer و سپس به وب سرور منتقل می‌شود. در نهایت، سرور درخواست را گرفته و پس از پردازش به سمت سرور بانک اطلاعاتی می‌فرستد تا پاسخ نهایی را دریافت کند.”

انواع دیتاسنترها

در این بخش می‌خواهیم نگاهی به چند نوع رایج از مراکز داده و نحوه استفاده از آنها بیندازیم:

Managed Services Providers Data Centers

نوعی از دیتاسرورها هستند که معمولا توسط شرکت‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مدل از مرکز داده هزینه‌های بسیار کمتری را برای کسب و کارها دارد، زیرا دیگر نیازی به فراهم کردن محیط مورد نیاز برای نگهداری از سرور خود را نخواهند داشت. این سرویس توسط فرد دیگر مدیریت می‌شود.

Multi-Tenant Data Centers/Colocation Data Centers

این نوع از پایگاه داده ، با نام کولوکیشن نیز شناخته شده و مخصوص شرکت‌هایی است که می‌خواهند مدیریت دیتاسنتر را خودشان به عهده بگیرند. بنابراین یک یا چند رک و محیط لازم برای سرور و امکاناتی مانند برق، سیستم خنک کننده، امنیت و تجهیزات شبکه در اختیارشان قرار داده خواهد شد. شرکت‌هایی که فضایی برای دیتاسنتر سازمانی خود ندارند، اغلب این نوع از پایگاه داده را انتخاب می‌کنند و البته در هزینه‌های خود نیز صرفه جویی خواهند کرد.

Enterprise Data Centers

یک پایگاه داده خصوصی، سنتی و البته پر هزینه است که از یک سازمان پشتیبانی می‌کند. این نوع از مراکز داده برای شرکت‌هایی که نیاز به شبکه منحصر به‌ فردی دارند، مناسب است. بنابراین مرکز داده سازمانی سفارشی برای آنها ساخته شده و با برنامه‌ها و روش کارشان سازگار است. در این مدل همه چیز توسط خود شرکت مدیریت می‌شود.  

Wholesale Data Centers

این دیتا سنتر با نام عمده نیز شناخته شده و بسیار بزرگ است. در این مدل از مرکز داده معمولا فضای بسیار بزرگی با تجهیزات پیشرفته در نظر گرفته می‌شود که امکانات مورد نیاز برای مشتریان را فراهم می‌کند. بسیاری از کمپانی‌های بزرگ مانند یاهو از این دیتاسنترها استفاده می‎کنند.

Hyperscale Data Centers

این مدل از پایگاه داده برای پشتیبانی از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در مقیاس بزرگ طراحی شده‌اند. Hyperscale Data Centers نیز متعلق به شرکتی است که از آن پشتیبانی می‌کند.

Edge/Micro Data Centers

این نوع از مراکز داده کوچک هستند و برای افرادی مناسبند که برای پردازش، تجزیه و تحلیل و … به آن نیاز دارند. استفاده از این دیتاسرور به دلیل سرعت بالا، باعث بهبود تجربه کاربری خواهد شد.

استاندارهای دیتاسنتر

در حالت کلی سه استاندارد اصلی در طراحی و زیرساخت‌های دیتاسنتر وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

1. استاندارد موسسه Uptime: این استاندارد در ردیف‌هایی به نام Tier Standard ارائه شده و عملکرد یک مرکز داده را ارزیابی می‌کند. در پروسه ارزیابی آن، کلیه ویژگی‌ها مانند روند طراحی، نحوه ساخت، راه‌اندازی، قابلیت‌ها و … مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این استاندارد، ارزیابی را در 4 سطح مختلف انجام می‌دهد.
2. ANSI/BICSI 002-2014: نوع دیگری از استانداردهای دیتاسنتر است که جنبه‌های اصلی مانند طراحی، ساخت، حفاظت در برابر آتش، فناوری اطلاعات و … را بررسی می‌کند.
3. ANSI/TIA 942-A 2014: بیشترین تمرکز این استاندارد مبتنی بر کابل فناوری اطلاعات و شبکه‌ است.

ویژگی های دیتاسنتر مدرن و قدرتمند

بهترین دیتاسنترهای جهان که به صورت استاندارد طراحی می‌شوند، دارای چند ویژگی مشترک هستند که در اینجا به آنها اشاره خواهیم کرد:

پشتیبانی 24 ساعته

پشتیبانی 24 ساعته یکی از مهمترین ویژگی‌های یک دیتاسنتر است، چرا که مهمترین داده‌های کسب و کارهای مختلف در این محل نگهداری می‌شوند و در صورت بروز مشکلات، ممکن است ضررهای زیادی را به آنها بزند. بنابراین باید پشتیبانی به صورت همیشگی بوده و در صورت بروز این مشکلات به سرعت برطرف شود.

سیستم برق قدرتمند

سرویس دهی همیشگی و بدون قطعی نیز مهمترین ویژگی یک دیتاسنتر است. این فرایند تنها زمانی اتفاق می‌افتد که یک سیستم برق قدرتمند در فضای آن وجود داشته باشد. چرا که تمام فعالیت دیتاسنتر با برق است. به علاوه باید سیستم امنیتی نیز وجود داشته باشد تا در صورت اتصالی برق، از تجهیزات موجود در این فضا محافظت کند. در بسیاری از مراکز داده از USP و ژنراتورهای قوی استفاده می‌شود.

سیستم خنک کننده

در اتاق‌های دیتاسنتر همه چیز به صورت 24 ساعت روشن و در حال فعالیت است. با این وجود احتمال گرمای بیش از حد در محیط وجود دارد. هرچه تعداد رک‌ها بیشتر باشد، میزان گرمای محیط نیز بالاتر است. به همین دلیل وجود سیستم خنک کننده محیط جزو اصلی‌ترین ویژگی‌های یک مرکز داده است. این سیستم باید بتواند دمای محیط را متعادل نگه دارد.

سیستم امنیتی برای ورود افراد

سیستم ویژگی مهم دیگر در مراکز داده است. در این مراکز هر فردی اجازه ورود ندارد و تنها می‌تواند به قسمت‌های مشخص شده وارد شود. درب‌های امنیتی وظیفه کنترل ورود به عهده دارند.

لینک‌های اینترنت

پهنای باند زیاد مهمترین ویژگی در یک دیتاسنتر است. در یک مرکز داده علاوه بر لینک‌های چند گیگابایتی باید از یک اینترنت پشتیبان نیز استفاده شود تا دسترسی همیشگی به اینترنت را تضمین کند.

سیستم‌های امنیتی در مقابل حملات

دیتاسنترها به صورت مداوم و همیشگی در معرض حملات مختلف DDOS هستند. بنابراین باید با استفاده از بهترین و مدرن‌ترین تجهیزات ایمن شوند. استفاده از آخرین تکنولوژی فایروال یکی از ویژگی‌هایی است که در مراکز داده قدرتمند دیده می‌شود.

پیشنهاد: هاست چیست؟

کابردهای مرکز داده

هر کسب و کاری با توجه به زمینه کاری خود از دیتاسنترها استفاده می‌کند. در واقع این مراکز برای تمام افرادی هستند که در بستر وب فعالند. در جدول زیر می‌توانید بخشی از کاربردهای مرکز داده را در کسب و کارهای مختلف ببینید: